Patiënten die wanneer ze vanuit een liggende naar staande-houding gaan merken dat de hartslag plots fors omhoog gaat, hebben te maken met het POTS ofwel Posturaal Orthostatische Tachycardiesydroom. Het komt regelmatig voor bij patiënten met ME/cvs en ook bij long covid. De definitie van POTS is een klinisch syndroom dat gewoonlijk wordt gekenmerkt door een verhoging van de hartslag bij volwassenen met meer dan 30 slagen per minuut bij het gaan staan.
Cardioloog Laura Boudestein van Hartkliniek schreef een artikel over POTS. Wij hebben dat samengevat en er een klein aantal opmerkingen voor onze patiënten aan toegevoegd. Onderin kun je daarnaast het uitstekende originele artikel lezen op de website van Hartkliniek.
Mechanisme
Als we staan zorgt de zwaartekracht voor meer bloed in de onderste lichaamshelft. Bij een gezond persoon worden door het lichaam verschillende zenuwsystemen geactiveerd om te zorgen dat er voldoende bloed naar de hersenen gaat. Eén van die reacties is het produceren van hormonen, die onder meer zorgen voor een kleine toename in hartslag. Dit leidt tot een betere bloedstroom naar het hart en de hersenen. Zodra de hersenen voldoende bloed en zuurstof hebben ontvangen komen deze zenuwstelselreacties weer in een normale uitgangsstatus.
Bij mensen met POTS, reageren de bloedvaten niet voldoende op het beschreven signaal. Hierdoor hoopt het bloed zich op in de onderste lichaamshelft. Er gaat dan onvoldoende bloed naar de hersenen, waardoor klachten ontstaan en de hartslag verder toeneemt.
Symptomen POTS
Als gevolg van de aandoening treden vaak de volgende klachten op: hartkloppingen, flauwvallen, vermoeidheid, slaapproblemen, hoofdpijn, wazig zien, transpiratie, angsten, moeite met ademhalen of slikken, licht in het hoofd voelen, kortademigheid, misselijkheid, algehele zwakte, moeite met lichamelijke inspanningen, overgevoeligheid voor warmte. De klachten lijken op een angststoornis of depressie, aandoeningen die tegelijk kunnen voorkomen met POTS. Veel mensen worden om die reden naar een psycholoog gestuurd in plaats van een cardioloog. De gedachte is echter dat de angststoornis of depressie veroorzaakt wordt door POTS en niet andersom.
Hoe vaak komt POTS voor, wat is de oorzaak?
POTS is de meest voorkomende oorzaak van orthostatische intolerantie bij jongeren, voornamelijk in de leeftijd van 15 tot 25 jaar. Het merendeel van de patiënten met POTS is vrouw, tot meer dan 75%. Er zijn in Nederland mogelijk ongeveer 34.000 mensen (0,2%) die POTS hebben. POTS kan op verschillende manieren worden veroorzaakt, we noemen als voorbeeld deconditionering en een chronische staat van verhoogd bewustzijn of alertheid.
Diagnose stellen
Allereerst moeten andere oorzaken uitgesloten worden. Daarna kan er een actieve staan test van 10 minuten verricht worden, dan wel een kanteltafeltest. De kanteltafeltest is de gouden standaard voor het stellen van de diagnose, maar deze test is voor veel ME/cvs patiënten ook erg belastend.
Prognose
De lange termijn prognose is slecht onderzocht, maar er wordt geschat dat ongeveer 50% van de patiënten spontaan binnen 1 tot 3 jaar herstelt.
Behandeling POTS
Eventuele medicatie die POTS kunnen verergeren moet worden gestopt. Verder kan het verhogen van het bloedvolume met verbeterde zout- en vochtinname helpen of het dragen van compressiekousen. Het is belangrijk dat patiënten zo veel als mogelijk blijven inspannen om deconditionering tegen te gaan. Symptoombehandeling kan bijvoorbeeld met lage doseringen (10-20mg) propranolol. Dit verlaagt de hartslag acuut bij het gaan staan. Hogere doseringen worden vaak minder goed verdragen.
Het volledige en originele artikel lees je hier: HartKliniek | Posturaal orthostatische tachycardiesydroom (POTS).
