Niet tussen de oren

Als voor pijn of vermoeidheid niet direct een oorzaak wordt gevonden, kun je het verwijt krijgen dat je klachten inbeelding zijn. Ten onrechte. Chronische pijn en ME/cvs zijn sinds kort erkend als lichamelijke ziekten.

Annemarie Huiberts schreef een interessant artikel, dat we voor onze patiënten samenvatten met ‘lichaam en geest’ als focus. In maart 2018 bracht de Nederlandse Gezondheidsraad een nieuw advies uit over ME/cvs. Het advies erkent ME/cvs als een ernstige lichamelijke ziekte waarbij veel verschillende lichaamssystemen betrokken zijn, onder andere het centrale zenuwstelsel, het immuunsysteem en het genoom. “Toch worden somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) nog altijd geassocieerd met ME/cvs en dat is vreemd”, zegt de Tilburgse hoogleraar Jenny Slatman “Het suggereert dat er geestelijke oorzaken in het spel zijn wanneer er geen lichamelijk oorzaak wordt gevonden. Dat is stigmatiserend voor patiënten”. Om ongewenste effecten van psychologisering te vermijden, zou Slatman graag zien dat hulpverleners niet of nauwelijks over de geest praten, en meer over het lichaam. Er is geen denken dat losstaat van het lichaam. Het onderscheid tussen lichaam en geest is een filosofisch verzinsel.

Ook Pierre Capel, emeritus hoogleraar immunologie aan de Universiteit Utrecht is ook Capel niet blij met de term SOLK. “De onderliggende neurobiologische mechanismen van SOLK zijn in grote lijnen bekend, dus we kunnen deze klachten inmiddels prima verklaren. ME/cvs is net zozeer een lichamelijke aandoening als kanker of MS.” Pijnexpert en hoogleraar aan de Vrije Universiteit Brussel Jo Nijs is het daarmee eens “Er is geen sprake van dat mensen zich hun pijn of vermoeidheid inbeelden. Maar de pijn of vermoeidheid is hier niet het gevolg van weefselschade, grote lichamelijke inspanning of een griepvirus. Ze wordt door het zenuwstelsel zelf geproduceerd. Patiënten denken dat ze in een psychiatrisch hoekje worden geduwd zodra het woord stress valt. Maar stress is iets lichamelijks.

Er bestaat geen wonderpilletje tegen de ziektes. Een aangepaste levensstijl werkt ontstekingsremmend en zou dus kunnen helpen”, denkt Nijs. “Maar of dat werkt is nog niet wetenschappelijk bewezen. Behandelen met medicijnen heeft niet tot een spectaculair resultaat geleid.”